Wanneer we Europees afval in Nederlandse afvalenergiecentrales verwerken verschuift de uitstoot ook naar Nederland. Dit is echter niet het hele verhaal, omdat deze afvalverbranding veel milieuvriendelijker is dan het storten van afval hetgeen in Europa nog op grote schaal gebeurt. Bovenstaande afbeelding geeft een impressie van de effecten van het importeren van buitenlands afval zoals onderzocht door TNO.

Wanneer men enkel naar Nederland kijkt levert het verwerken van buitenlandse stromen netto 108kton extra CO2-uitstoot op. Wanneer we echter de metaalrecycling erbij betrekken die bij afvalenergiecentrales plaatsvindt, zorgt het importeren van buitenlands afval zelfs voor een besparing van 122 kton CO2. Als we de importheffing in Europees perspectief plaatsen, hetgeen bij klimaatzaken zeer verstandig is aangezien landsgrenzen irrelevant zijn, levert het importeren van afval zelfs een besparing op van 937 kton, aldus TNO.

Stapsgewijze verdieping bij de TNO-berekeningen

Het verbranden van restafval leidt tot 911 kton CO2-emissies uit de schoorsteen. Deze uitstoot wordt per 1 januari 2021 beprijsd met een CO2-heffing om AEC’s te stimuleren minder CO2 uit te stoten. Bij sommige AEC’s wordt de CO2 nu al gedeeltelijk afgevangen, zodat de CO2-uitstoot flink lager uitvalt dan in deze berekening. De afgevangen CO2-uitstoot wordt geleverd aan de glastuinbouw om de oogst te verbeteren, verwerkt in de chemie (Carbon Capture and Utilisation, oftewel CCU) of opgeslagen in lege gasvelden (Carbon Capture and Storage, oftewel CCS). AEC’s verwachten in de toekomst onder het Europese ETS-systeem te worden geplaatst, dat de Nederlandse CO2-heffing zal vervangen. Daardoor zullen innovaties om de CO2-uitstoot bij AEC’s te besparen verder toenemen.

Afvalenergiecentrales produceren 9% van alle hernieuwbare energie in Nederland. Deze energie vervangt energie die anders uit fossiele kolen, olie, aardgas of biomassa geproduceerd zou zijn en voorkomt daarmee dus CO2-uitstoot. De geproduceerde elektriciteit bespaart 551 kton en de geproduceerde warmte 251 kton CO2-uitstoot. Als alleen naar de effecten van de schoorsteenemissie en de energieproductie wordt gekeken, dan compenseert de energieproductie vrijwel geheel de schoorsteenemissie en blijft er nog slechts 108 kton CO2-uitstoot over binnen de Nederlandse grenzen. Afvalenergiecentrales zouden deze CO2-reductie verder kunnen verbeteren door minder warmte om te zetten in elektriciteit en in plaats daarvan meer warmte te leveren aan warmtenetten richting woningen en industrie, bijvoorbeeld als wijken van het gas af gaan.

Afvalenergiecentrales houden na verbranding assen over waar met innovatieve technieken de metalen uit worden teruggewonnen. Het betreft onder meer ijzer, koper, RVS, aluminium, goud, zilver en palladium. Doordat deze metalen uit restafval op deze manier worden gerecycled en de delving van primaire metalen daarmee wordt voorkomen, besparen AEC’s 230 kton CO2-uitstoot. Als deze metalen vervolgens in Nederland zouden worden gerecycled tot nieuwe producten, zou de 230 kton CO2-besparing in Nederland worden meegeteld. In dat geval zouden de afvalenergiecentrales met de import van afval integraal 122 kton CO2-uitstoot binnen de grenzen van Nederland besparen. Omdat veel metalen echter in het buitenland worden verwerkt tot nieuwe producten, heeft TNO deze recycling buiten de Nederlandse scope gehouden. Naast de CO2-uitstootbesparing is het op deze manier terugwinnen van metalen tevens een manier om onafhankelijk van onvrije regimes en geopolitieke tegenstanders aan deze grondstoffen te komen en daarmee een bijdrage te leveren aan de Europese strategische autonomie.

2) Sixth Assessment Report (ipcc.ch), full report, p. 1188
3) CO2 equivalents | Climate Change Connection